Simultane Çeviri

Genel olarak simultane çevirinin ortaya çıkışını anlamak için dilin nasıl evrimleştiğini anlamak önemlidir. Çeviri mesleğinin ilk ne zaman icra edildiğini kesin olarak söylemek mümkün olmasa da Eski Mısır, tercümanlara dair en eski referanslara ev sahipliği yapmaktadır. Tercümanlıkla ilgili ilk kayıtlar M.Ö. 3. binyıldan kalmadır ve bir prensin mezarında bulunan ve bir tercüman amirine atıfta bulunan bir Mısır kabartması şeklindedir. Eski Mısır’dan gelen diğer kaynaklar, bu faaliyetin esas olarak Kamu Yönetimi ile bağlantılı olduğunu göstermektedir.

Muhtemelen, işaretler ve jestler artık yeterli olmayıp insanlar birbirleriyle daha ayrıntılı iletişim kurmaya ihtiyaç duyduklarında tercümanlar devreye ggirmiştir. Tercümanlar ticarette, dini hizmetlerde, silahlı kuvvetlerde ve idari işlerde hizmet verdikleri aşikâr. Eski Yunanlılar ve Romalılar da tercümanları mütemadiyen istihdam etmişlerdir; özellikle de fethettikleri halkların dillerini öğrenme zahmetine katlanmadıkları için tercümanlar kritik bir rol oynamıştır.

Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Paris Barış Konferansı toplandığında, ülkelerin birden çok dil kullanma arzusunun bir sonucu olarak ardıl tercümanların ilk kez görevlendirildiğini görüyoruz. İki dünya savaşı arasında hem Milletler Cemiyeti’nin hem de Uluslararası Çalışma Örgütü ortaya çıkması daha fazla uluslararası toplantı ve ardıl tercüme hizmetleri gerektiren daha da fazla dil anlamına gelmiştir. Bu hizmetler çok özel bir streno notu formuyla sağlanıyor ve daha sonra diğer dile çevriliyordu, bu da toplantıların makul olmayan bir şekilde uzamasına ve her türlü doğaçlama hissinin kaybolmasına neden oluyordu.

General Eisenhower’ın eski bir tercümanı olan Albay Leon Dostert, simültane tercüme için bir sistem geliştirmekle görevlendirildi. Fransız radyosu için kendi sistemini geliştiren Andrea Kaminker’in çalışmalarını inceledi ancak pek başarılı olamadı. 1945’te İngilizce, Fransızca, Rusça ve Almanca olarak tercüme edilen Nürnberg Duruşmalarında ise daha farklı bir sistem geliştirildi.

Bu yöntemde tercümanlar, söylenenleri aktarmak için sanığın hemen yanında oturuyordu. Tüm tercümanlar on ikişer kişilik üç takım halinde çalışıyordu; A Takımı kırk beş dakika boyunca tercümanlık yaparken, B Takımı yan odadaydı ve herhangi bir soruna karşı dinleme yapıyor, aynı zamanda yargılamadan da haberdar oluyordu. Bu arada C Ekibi yarım gün izinliydi. Tüm tercüme ve çeviri hizmetleri Albay Leon Dostert ve Komutan Alfred Steer tarafından yönetiliyordu. Her dil için altı tercüman, on iki çevirmen ve dokuz stenograf birlikte çalışıyordu. Yargılamanın çeviri, tercüme ya da deşifre hizmetlerinde süreklilik arz etmesini sağladılar. Bu hizmetler için resmi bir kurs bulunmadığından, simültane tercüme teknikleri veya yöntemleri konusunda resmi eğitimleri olmamasına rağmen karmaşık dil görevlerine dair teknikler geliştirdiler. Bu süreçte ortaya çıkan simultane çeviri hizmetlerin hızlı, profesyonel ve doğru bir şekilde sunulmasını sağladı; katılımcılar kulaklık takıyor ve dil tercihlerine bağlı olarak çeşitli dil kanalları arasından seçim yapabiliyorlardı.

Simultane çeviri, tercümanların bilgiyi çok daha hızlı, çok daha doğru bir şekilde aktarmasına ve konuşulan dilden bağımsız olarak bir kişiden diğerine gerçek bir fikir alışverişine izin verdiği için tercüme endüstrisinde devrim yarattı. Bu tercüme şekli o kadar popüler oldu ki, Birleşmiş Milletler 1947 yılında simültane tercümeyi kalıcı bir hizmet haline getiren 152 sayılı kararı kabul etti. Sonuç olarak, Birleşmiş Milletler altı resmi dilinin her biri arasında simültane çeviri hizmeti sağlamaktadır.

Simultane Çeviri Süreci

Simultane tercümanlar bir tercüme kabininde (veya taşınabilir tercüme ekipmanı ile:  bkz. infoport sistem çözümü) veya fısıltı çeviri (chuchotage) yöntemiyle çalışırlar.

Esasen 3 ana eylem gerçekleştirilir:

1) aktif dinleme (anlama)

2) analiz etme (mesajı yeniden yapılandırma)

3) aktarım (iletişim)

Ardıl çeviriden farkı, simultane çeviri sırasında tüm bunların aynı anda gerçekleşmesidir.

Kimler Simultane Çeviri Yapar?

Simultane çeviri uzmanları simultane çevirmen, simultane tercüman veya konferans tercümanı isimleriyle bilinir. Genelde dört yıllık mütercim-tercümanlık (veya çeviribilim) bölümü mezunu olan tercümanlar, tüm lisans öğrencilerinin %5-10’una karşılık gelecek şekilde seçilip (örneğin 30 kişilik bir sınıftan 2 öğrenci) etkin dinleme ve not alma stratejileri konularında simultane çeviri eğitimi görürler.

Simultane çeviri mesleğini icra edenlerin entelektüel birikimi olan kişiler olduğunu belirtebiliriz. Meslek uzmanlarının konuşmacı ve katılımcı olduğu etkinliklerde teknik veya karmaşık terimler bulunur. Bir meslek uzmanını diğer bir disipline özgü terim ve ifadelere hâkim olamaması gibi tercümanların da tüm jargona her daim hakim olması mümkün değildir. Bununla birlikte, tercümanların ilgili program öncesi bu kavramların tam tercümelerini öğrenmeleri beklenir ve gerekir. Bu tür bir zorluğun üstesinden gelmek için, tercümanlar bu kelime ve kavramları öğrenecek merak, motivasyon ve disipline sahip olmalıdır. Simultane çeviri yapmak için bu özelliklere sahip olması gereken dil uzmanı konferanstan önce çeşitli metin ve videolar üzerinden pratik yaparak hazırlanır. Bu bakımdan profesyonel bir tercümanın yeteri kadar deneyimi veya terim hazırlığı yoksa bir işi kabul etmemesi daha isabetli olacaktır.

Özetle, bir simultane çeviri yapacak kişinin ortalama bir çevirmene göre daha çok sözcük ve terim bilmesi beklenir. Bir iş toplantısında biberiye (rosemary) sözcüğünün, bir sanayi zirvesinde ise Adalar (Princes’ Island) sözcüğünün kullanılması her zaman mümkündür. Bu yüzden güçlü bir kelime haznesi ile çalışması gereken simultane çevirmenlerin, etkin bilgisayar kullanımı ve kriz yönetimi stratejileri geliştirmeleri  gerekir.

Simultane Çeviri Nasıl Yapılır?

Simultane çeviri eş zamanlı olarak değerlendirilse de konuşmacıyı en az birkaç saniye, iyi bir hafıza gücüyle de 1-5 saniye geriden takip etmeyi gerektir. Çevirmen, işine özgü teknik gereklilikleri karşılayan çeviri kulaklığıyla bir kulağını tam kapatırken, kendi sesini de duyabilmek için diğerini yarım kapatır. Konuşmacıyı sürekli takip etmesi gereken çevirmenin iki yönlü ses yalıtımı sağlayan bir kabinde veya online çeviri hizmeti sunuyorsa sessiz bir ortamda bulunması önemlidir. 

Simultane çeviri, tercümanın kendine özgü taktikler geliştirebildiği bir eylemdir; kimi tercümanlar duydukları sayıları bir taraftan yazarak takip ederler. Vurgulamak istedikleri yeri not ederler. Yine, birlikte (ve 30 dakikada bir dönüşümlü) çalıştıkları meslektaşlarından bazı sayı ve kelimeleri takip etmesini isteyebilirler.

Özetle iyi bir simultane çevirmenin sezgileri güçlüdür; binlerce kez duyduğu cümlelerle tahmin yeteneklerini geliştirir. Görev sırasında zinde olmaları elzemdir; iyi bir simultane çevirmen iş öncesi yeteri kadar uyumaya veya alkol gibi maddelerden kaçınmaya özen gösterir. Aktardığı şeyin kelimelerden ibaret olmadığını bilir ve çevirdiği alan ve kültürlere ilişkin sürekli farklı materyaller okur ve izler. Ses kontrolü ve stres yönetimi konusunda belirli bir seviyeyi yakalar.

Çevirmenler ayrıca sürekli konsantrasyon gerektiren kısa vardiya süreleriyle çalışırlar. Bu iş, sadece sözleri çevirmekle kalmaz, aynı zamanda jestler, vücut dili ve duygusal tonlamalar gibi iletişim unsurlarını da aktarmayı gerektirir. Özel kulaklık ve mikrofonlar gibi ekipmanlar, çevirmenlere daha iyi bir iş yapmalarında yardımcı olur.

Simultane Çeviri Zor Mudur?

Simultane çeviri çok zor ve yoğun çalışılan bir iştir. Bu nedenle genellikle en az iki tercüman gerektirir. Her biri genellikle yaklaşık 20 ila 30 dakika arasında çeviri yapan bu dil uzmanları bir günde toplam 6 saat boyunca mesai yapar. 6 saatin kesintisiz olması verimi düşüreceğinden kahve aralarını ve öğle yemeğini kapsayan bir planlama tercümanların verimli bir iş çıkarması açısından elzemdir.

Online Simültane Çeviri Hizmetleri

İş ve basın toplantısı, seminer ve eğitimlerde Lingopia’nın simültane tercüme ve ilgili hizmetleri, içeriğinizin her zaman, her yerde farklı kitlelere ulaştırılabilmesini sağlar.

Koronavirüste İmkansız Bir Görev: Fiziksel Simultane Çeviri

Pandemi döneminde seyahat ve fiziksel toplantı kısıtlamalarıyla birlikte akademik, ticari, siyasi, vb. tüm etkinliklerin online mecralarda gerçekleştirilmesi bir zorunluluk haline geldi. Fiziksel insan temasının yerini hiçbir etkileşimin tutmasa da Zoom gibi toplantı platformlarını sorunsuz kullanarak verimli bir simultane çeviri hizmeti alan kurumlar fiziksel toplantılarla ilgili şu zorlukları daha çok fark etmeye başladı:

• Maliyet: Yeni bir elektrikli süpürge lansmanı için amaç katılımcıları ve basını etkilemek tıp veya fuar etkinliklerinde ise paydaşları bir araya getirmek olduğundan fiziksel etkinlikler olmazsa olmaz gibi görünürken, bilgilendirici toplantıların genelinde amaç uygun maliyetli çözümler sunmaktır. Bu senaryolarda, özellikle birden çok dil için eşit sayıda kabin kurup kulaklık sağlamanız gerektiğinde fiziksel ekipman ve makan kullanımı çok maliyetli olabilmektedir.
• Esneklik: Birkaç güne yayılan etkinlikler dışında bazı basın toplantıları veya iş etkinlikleri birkaç saatte tamamlanırken çeviri ekipmanlarının (kabinler, kulaklıklar, transmisyon sistemleri) ve çevirmenlerin lojistiği görünenden daha uzun bir mesai gerektirebilmektedir.
• Vakit: Kısa hazırlık süresi tanıyan veya bazen anlık değişen toplantı ihtiyaçları düşünüldüğünde ilgili ekipman kaleminin bulunamaması ve hatta toplantının uçak saatlerinden ötürü tercümansız geçmesi ihtimal dahilindedir.

Online çeviri çeviri seçeneklerinden biri olan Zoom çeviri modülü ile tüm bu sıkıntılar kolaylıkla aşılır.

Online Simultane Çeviri Dönemi

Uzaktan simultane çeviri (USÇ), konuşmayı bir dilden diğerine gerçek zamanlı olarak uzaktan çevirme işlemidir. Genellikle bulut tabanlı bir platform aracılığıyla yapılır. İyi bir internet hızıyla gecikme, ekipman engeli gibi sorunlar yaşamazsınız. Teknoloji geliştikçe, etkinlik yöneticilerinin içeriği daha geniş kitlelere ve farklı dillerde sunmak için USÇ teknolojisini kullanması hem mümkün, hem de daha pratik hale geldi. Ayrıca, gerçek zamanlı tercümede alt yapı hızlı oluşturulduğundan etkinlikler önemli ölçüde ölçeklenebiliyor ve operasyonel maliyetler önemli ölçüde azalıyor.

Çeviriyi eş zamanlı olarak çevrimiçi bir ortamda sunmanın pratikliği, modern iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle artmıştır. Çevirmenlerin ve katılımcıların aynı fiziksel mekanda olmaları gerekmediği için bu yöntem, bir dizi avantaj sunar.

Öncelikle, çevrimiçi eş zamanlı çeviri, coğrafi sınırlamalara tabi olmadığı için daha fazla esneklik sağlar. Çevirmenler, farklı coğrafyalardan gelen konuşmacıları veya katılımcıları aynı anda çevirebilirler. Bu, küresel etkinlikler ve uluslararası konferanslar için ideal bir seçenektir.

Ayrıca, çevrimiçi eş zamanlı çeviri, teknik altyapının uygun olması durumunda kolayca uygulanabilir. Çevirmenler ve katılımcılar, internet üzerinden kolayca bağlantı kurabilirler. Bu, seyahat maliyetlerini azaltır ve çeviri hizmetlerine daha kolay erişim sağlar.

Bununla birlikte, çevrimiçi eş zamanlı çevirinin bazı zorlukları da vardır. İnternet bağlantısı kesintiye uğradığında veya teknik sorunlar yaşandığında çeviri kalitesi etkilenebilir. Ayrıca, çevirmenlerin vücut dilini veya jestlerini görmesi zor olabilir, bu da iletişimi bazen karmaşık hale getirebilir.

Sonuç olarak, çevrimiçi eş zamanlı çeviri, dünya çapında iletişimi kolaylaştıran değerli bir araçtır. Ancak teknik zorluklar ve bağlantı sorunları gibi potansiyel sorunlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bu yöntem, teknolojinin sürekli gelişmesiyle daha da iyileştirilebilir.

Simultane Çeviride Çalışma Koşulları

Türkiye’de işine ciddiyetle yaklaşan her simultane çevirmenin bazı kuralları takip etmesi beklenir; sektör temsilcisi Türkiye Konferans Tercümanları Derneği tarafından belirlen çalışma koşullarını inceleyebilirsiniz. Lingopia hem TKTD, hem de AIIC prensiplerine uygun çeviri hizmetleri sunuyor. Diğer bir sözlü çeviri hizmeti olan ardıl çeviri hizmetini de inceleyebilirsiniz.

Simultane Çeviri ve Teknoloji

Türkiye’nin dijital çeviri platformu Lingopia, bütçe dostu simultane çeviri hizmetlerini yetkin tercümanlarla sunuyor. Sizinle aynı dili konuşan, profesyonel bir sözlü çeviri bürosu arayışındaysanız doğru adrestesiniz!

Adres

[email protected]